نذر، سنتی دیرینه و مشترک در میان ادیان مختلف است که انسان در آن تعهدی معنوی به خداوند می‌دهد تا در صورت برآورده شدن حاجتش، عملی خیر انجام دهد. در فرهنگ اسلامی، نذر با واقعه کربلا و شهادت امام حسین (ع) پیوندی عمیق یافته و به یکی از مهم‌ترین جلوه‌های دینداری مردمی در ماه محرم تبدیل شده است.
در ایران، نذری‌های محرم به‌ویژه در روزهای تاسوعا و عاشورا، جلوه‌ای خاص دارند. این آیین نه فقط یک وعده غذا، بلکه یادآور لب‌های تشنه کربلا و نشانه‌ای از عشق و ارادت مردم به اهل بیت (ع) است. مردم در این ایام، با وجود گرانی و مشکلات اقتصادی، همچنان با شور و ایمان، سفره‌های نذری را پهن می‌کنند و با پخت غذاهایی چون قیمه، آش، حلیم و شله‌زرد، از عزاداران حسینی پذیرایی می‌کنند.
نذر در تاریخ ایران پیشینه‌ای فراتر از اسلام دارد. در دوران ساسانی، مردم در اعیاد مذهبی زرتشتی غذاهایی مانند آش بلغور و نان را میان نیازمندان تقسیم می‌کردند. پس از ورود اسلام، این سنت با مفاهیم شیعی مانند ایثار و فقرزدایی غنی‌تر شد و در دوره صفویه، با رسمیت یافتن تشیع، به شکلی سازمان‌یافته در مراسم‌های عاشورا و تاسوعا اجرا شد.
غذاهای نذری بسته به اقلیم، فرهنگ و سنت‌های محلی متفاوت‌اند. در مشهد، شله با ترکیب حبوبات و گوشت و هم‌زدن طولانی، نماد همت جمعی است. در تهران، قیمه با لپه و لیمو عمانی رایج‌ترین نذری‌ست. در یزد، آش گندم و قهوه نذری سرو می‌شود، در قزوین قیمه‌نثار، در تبریز حلیم، در گیلان فسنجان و در کرمان آبگوشت متنجنه.
اما نذر تنها به اطعام محدود نمی‌شود. در سال‌های اخیر، نذری‌های فرهنگی و اجتماعی همچون اهدای کتاب، کمک به نیازمندان، خرید دارو یا تامین هزینه تحصیل دانش‌آموزان محروم نیز رواج یافته‌اند. برخی نیکوکاران نذر خود را با پویش‌های مردمی مانند «با حسین بمان» در قالب بسته‌های معیشتی یا آموزشی ادا می‌کنند.
نوشیدنی‌های نذری نیز بخشی جدایی‌ناپذیر از آیین‌های محرم‌اند. از چای و شربت زعفرانی گرفته تا خاکشیر و آب‌لیمو، این نوشیدنی‌ها هم رفع عطش می‌کنند و هم یادآور لب‌های خشکیده کربلا هستند. یکی از زیباترین سنت‌ها، توزیع آب توسط جوانانی با مشک و پای برهنه در خیابان‌هاست که جلوه‌ای از عشق، همدردی و ایمان به‌شمار می‌آید.
هرچند ورود به عصر مدرن، سبک زندگی مردم را تغییر داده، اما سنت نذر همچنان پابرجاست. پلتفرم‌های آنلاین مانند «نذری‌یاب» یا «نذر دیجیتال» به مردم کمک می‌کنند نذرشان را به‌روز، اما همچنان با نیت خیر ادا کنند.
در نهایت، نذری دادن فقط تقسیم غذا نیست؛ آیینی است برای یکی شدن، برای مشارکت، برای بستن دل‌ها به یک نیت مشترک. دیگ‌های نذری، هم‌زدن‌های بی‌ادعا، عطر غذاهایی که با عشق پخته می‌شوند و صف‌هایی که نشانه امیدند، همگی نشان می‌دهند که محرم، بیش از یک مناسبت مذهبی، آینه‌ای از هویت فرهنگی و روح جمعی مردم ایران است.
| 1 | 2 | 3 | 2 | 35 | 25312 | 1021 |
| 2 |