حتما تا به حال دو فرد هم سن و سال را دیده‌اید که پوست‌شان از نظر جوانی و شادابی با هم خیلی متفاوت است. شاید از خود پرسیدید چرا پوست یکی چروک و خطوط ریز دارد و پوست دیگری صاف و یک‌دست است. این مطالب را بخوانید تا بدانید علاوه بر وراثت، چه چیزهایی در پیری زودرس پوست نقش دارند و چه عواملی به جلوگیری از پیری پوست ما کمک می‌کنند؟
احتمالاً فکر می‌کنید هر چه سن بیشتر باشد، پوست پیرتر به نظر می‌رسد. اما این جمله زمانی حقیقت دارد که سن، تنها عامل پیری پوست باشد که البته این طور نیست. نشانه‌های پیری پوست، در بعضی از افراد زودتر نمایان می‌شوند. برای مثال، صورت یک شخص بیست و چند ساله ممکن است چین و چروک داشته باشد. به این گونه پیر شدن غیر طبیعی پوست، پیری زودرس می‌گویند. عوامل بسیاری باعث پیری پوست می‌شوند که همیشه نمی‌توانیم همه آنها را کنترل کنیم. پیری، فرآیندی اجتناب‌ناپذیر است. با گذشت زمان، پوست همه ما چروک می‌شود و این کاملا طبیعی است. علاوه بر چین و چروک، پوست به مرور نازک‌تر و خشک‌تر هم می‌شود. خوشبختانه می‌توانیم بعضی از عواملی که باعث پیری پوست می‌شوند را کنترل کنیم. سبک زندگی ما و محیطی که در آن زندگی می‌کنیم با بروز نشانه‌های پیری پوست در جوانی ارتباط دارد. بررسی‌های علمی نشان می‌دهد سیگار کشیدن، مصرف الکل، قرارگرفتن در معرض تابش خورشید، حالت چهره (مانند اخم، تعجب و خنده) و کمبود خواب روند پیری پوست را سرعت می‌بخشند و با علائمی خود را روی پوست بروز نشان می‌دهد.
1)لک‌های پوستی
ایجاد لک روی صورت و دست‌ها، نشانی از سالم نبودن پوست است. پرتو فرابنفش خورشید این لک‌ها را ایجاد می‌کند. پرتو فرابنفش از کودکی و نوجوانی به لایه‌های عمقی پوست آسیب می‌زند. آثار این آسیب معمولاً در سال‌های بعد مشخص می‌شود. این اشعه باعث دو رنگ شدن پوست و ایجاد لک‌های قهوه‌ای روی آن می‌شود.
بهترین راه جلوگیری از ایجاد لک روی پوست این است که از کودکی به طور مداوم از کرم ضد آفتاب مناسب استفاده کنید. البته، دقت کنید کرم ضد آفتابی را انتخاب کنید که طیف گسترده (broad spectrum) باشد. این نوع کرم ضد آفتاب از پوست شما در برابر هر دو پرتو UVA و UVB محافظت می‌کند. علاوه بر استفاده از ضد آفتاب، باید تا جای ممکن از قرار گرفتن در نور مستقیم خورشید اجتناب کرد. در روزهای آفتابی، استفاده از عینک آفتابی و کلاه بزرگ نیز ضروری است. فراموش نکنید هیچ‌وقت برای شروع استفاده از ضد آفتاب دیر نیست!
برای از بین بردن لک‌هایی که از قبل روی پوست‌تان ایجاد شده‌اند، می‌توانید از کرمهای لایه‌بردار و روشن‌کننده مناسب استفاده کنید. ویتامین C و کینین‌های طبیعی و مصنوعی هم قادرند لک‌های پوست شما را رفع کنند. افزون بر این، از ایجاد لک جدید بر پوست شما جلوگیری می‌کنند. استفاده از ویتامین سی و کینین‌های طبیعی و ساختگی، لک‌های موجود را از بین می‌برند. البته، از لک‌های جدید هم پیشگیری می‌کنند.
2)چین و چروک
بعد از لک، چین و چروک‌های پوست از رایج‌ترین نشانه‌های پیری پوست است. دور چشم‌ها، پیشانی و گاهی اوقات لب‌ها، اولین قسمت‌هایی از پوست ما هستند که چروک می‌شوند. عادت‌هایی مثل سیگار کشیدن، اخم کردن زیاد، جمع کردن لب‌ها یا خوابیدن روی یک طرف صورت خطوط نازکی روی پوست ما ایجاد می‌کنند.
به این خطوط، خط‌های احساسی هم می‌گویند. حال اگر کلاژن و الاستین کافی در پوست ما نباشد، این خط‌ها عمیق می‌شوند و پایدار می‌مانند. الاستین و کلاژن، پوست ما را در برابر ایجاد این چروک‌ها مقاوم می‌کنند. کلاژن رشتههای پروتئینی است که مسئول انعطاف‌پذیری، استحکام و یکپارچگی پوست است. بالارفتن سن، سیگار کشیدن و مراقبت نکردن از پوست در برابر آلودگی هوا و نور خورشید باعث می‌شوند تولید کلاژن در بدن ما کم شود. در نتیجه، پوست‌مان به راحتی، چروک می‌شود.
یکی از راه‌های مؤثر جلوگیری از پیری پوست، ایجاد چین و چروک و لک‌های تیره روی پوست، استفاده از سرم ویتامین C است. این سرم‌ها، تولید کلاژن و الاستین را زیاد می‌کنند و با لایه‌برداری ملایم، باعث جوانسازی پوست صورت می‌شوند.
3) کم آب (دهیدراته) شدن پوست
یکی از نشانه‌های دیگر پیری زودرس پوست، ظاهر خشک آن است. پوست کم آب (دهیدراته)، دچار خارش می‌شود. همچنین، در شرایط آب و هوایی نامساعد، کم آبی پوست را پوسته‌پوسته می‌کند و حتی باعث ترک خوردن آن می‌شود. پوست سالم و جوان به طور طبیعی، نازک نیست؛ قدرت تولید چربی آن هم بیشتر است. در نتیجه، کمتر خشک می‌شود. پس هرچه سن‌تان بالاتر رود، ضرورت آبرسانی و مرطوب‌کردن پوست‌تان بیشتر می‌شود. ولی باید دید دلیل کم آب شدن پوست چیست؟
خشک شدن پوست یکی از نشانه‌های ضعف ساختار درم (لایه زیرین پوست) و اپیدرم (لایه خارجی پوست) در توانایی اتصال به آب است. در این حالت آب بیشتری از بین لایه‌های پوست از دست می‌رود. همچنین، سدهای طبیعی که مانع از دست دادن آب می‌شوند، عملکرد خود را از دست می‌دهند. تولید پروتئین‌های گلوکوزآمین گلیکان‌ها (GAG) نیز، که یکی از اجزای مرطوب‌کننده طبیعی پوست هستند، کاهش می‌یابد. همه این موارد باعث خشکی پوست می‌شوند و حالا باید بینیم که برای مقابله با خشکی پوست باید چه کنیم؟
بهترین راه مقابله با این تغییرات، پیشگیری است!
لازم است بدانید لایه‌برداری پوست باعث بهبود عملکرد اپیدرم پوست و حفظ بیشتر آب در آن می‌شود. همچنین پزشکان توصیه می‌کنند، با استفاده منظم از سرم‌ها و محصولات مراقبت از پوست، آن را آبرسانی کنید. عملکرد این محصولات شبیه پروتئین‌های نگهدارنده آب در پوست است. دانه‌های دریایی (مثل جلبک و ابریشم دریایی)، هیالورونات‌ها و برخی عصاره‌های گیاهی از جمله ترکیباتی هستند که در چنین محصولاتی به کار می‌روند.
4)ملتهب و حساس شدن پوست
خشکی، حساسیت و التهاب پوست از آثار منفی تابش فرابنفش و تشکیل رادیکال‌های آزاد هستند. پوست صورت، گردن و هر قسمتی از بدن شما که در معرض آفتاب باشد، به احتمال خیلی زیاد، دچار این عوارض می‌شود. اگر از پوست خود در برابر آفتاب محافظت نکنید، رنگ طبیعی آن از بین می‌رود؛ دو رنگ و گاهی چند رنگ شدن پوست، از عوارض دیگر محافظت نکردن از پوست در مقابل نور خورشید است. حتی در موارد خاص، ممکن است پوست به حالت بافت چرم درآید. خشکی، حساسیت و التهاب پوست صورت، گردن و بخش‌هایی از بدن که در معرض آفتاب هستند از نشانه‌های پیری زودرس پوست است. معمولا این نشانه‌ها از 20 تا 30 سالگی ظاهر می‌شوند. حالا باید دید راه حل کاهش التهاب پوست چیست؟
برای اینکه رنگ پوست شما بهبود یابد و نشانه‌های خشکی پوست از بین برود، می‌توانید این راهکارها را امتحان کنید؛ آنتی‌اکسیدان‌های قوی گیاهی مصرف کنید، مثل عصاره چای سبز و انواع توت، میوه‌های حاوی ویتامین سی و میوه‌ها و سبزیجات بنفش‌رنگ. همچنین می‌توانید از ترکیبات ضد التهاب نظیر بیزابولول (عصاره گیاهی که در بابونه آلمانی و بعضی گیاهان دیگر وجود دارد)، بابونه، آزولن (ترکیبی که در قارچ‌ها و بعضی از بی‌مهرگان دریایی وجود دارد)، جو دوسر و آرگان استفاده کنید و دیگر اینکه ویتامین‌های گروه ب را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
5)افتادگی پوست
اگر استحکام لایه‌های زیرین پوست از بین برود، پوست شُل و گونه‌ها افتاده می‌شوند. چین و چروک‌های عمیقی هم خیلی زود بروز می‌کنند. معمولا نشانه‌های پیری پوست، بین سنین 45 تا 50 سالگی شروع می‌شوند. جالب اینکه، با مراقبت صحیح از پوست خود، می‌توانید تا اواخر دهه پنجاه سن خود هم از این نشانه‌ها در امان بمانید. اما اگر استحکام و کشسانی (الاستیسیته) پوست از اوایل 30 سالگی کاهش یابد، نشانه‌های پیری زودرس پوست، حتی پیش از آغاز دهه چهل زندگی آشکار می‌شوند. اگر هنوز هیچ‌یک از این نشانه‌ها را ندارید، می‌توانید با رعایت نکات ساده‌ای که در ادامه می‌خوانید، سلامت و زیبایی پوست خود را برای مدت طولانی‌تری حفظ کنید. حتی اگر یک یا چند نشانه پیری زودرس پوست را دارید، نگران نباشید! هنوز هم می‌توانید شدت برخی از آسیب‌های پوستی را کاهش دهید. همینطور می‌توانید از آسیب‌های بیشتر پوست جلوگیری کنید.
6) ورزش کردن، گردش خون و سیستم ایمنی بدن ما را تقویت می‌کند. طبق تحقیقات انجام‌شده، افرادی که بیشتر روزهای هفته ورزش می‌کنند، نسبت به همسالان خود پوست جوان‌تری دارند.
7) پوست خود را به آرامی بشویید
ساییدن پوست به هنگام شستشو آن را تحریک می‌کند. این تحریک‌های پوستی به مرور زمان باعث پیری زودرس پوست می‌شوند. با شستشوی ملایم هم آرایش و آلودگی‌ها از روی پوست پاک می‌شوند و هم پوست‌تان اذیت نمی‌شود. اگر شوینده (فیس واش) شما پوست‌تان را به خوبی پاک نمی‌کند، در اولین فرصت آن را با یکی دیگر از انواع پاک کننده صورت که مخصوص نوع پوست شما است، جایگزین کنید.
8) عینک آفتابی بزنید
پوست دور چشم نازک و حساس است. به همین دلیل، اولین چین و چروک‌ها معمولاً در این قسمت ایجاد می‌شوند. بسیاری از افراد، به ویژه آنها که چشم‌شان به نور حساس است، برای بهتر دیدن، چشم‌های خود را تنگ می‌کنند. این کار در دراز مدت باعث ایجاد چین و چروک در اطراف چشم می‌شود. استفاده از عینک آفتابی بهترین راه برای مراقبت پوستِ دور چشم و جلوگیری از پیری پوست این ناحیه است.
9) صورت خود را دو بار در روز بشویید
صبح‌ها برای شستن چربی‌هایی که در طول شب بر پوست جمع شده‌اند و شب‌ها برای پاک کردن صورت از مواد آرایشی و آلودگی‌های محیطی. تعریق نیز پوست را تحریک می‌کند. پس اگر ورزش می‌کنید یا به هر دلیلی، زیاد عرق می‌کنید، حتماً بعد از ورزش، صورت و بدن خود را بشویید.
10) برای جلوگیری از پیری پوست، آن را مرطوب نگه دارید و هر روز به اندازه لازم از کرم مرطوب‌کننده مناسب پوست خود استفاده کنید. کرمهای مرطوب‌کننده، رطوبت پوست را به دام می‌اندازند، از خشکی پوست جلوگیری می‌کنند و ظاهر شاداب‌تری به آن می‌دهند.
11) از محصولاتی که موجب سوزش پوست می‌شوند، استفاده نکنید
احساس سوزش و گزگز در پوست نشان می‌دهد که پوست تحریک شده است. یادتان باشد محصولات مراقبت از پوست نباید موجب تحریک پوست شما شوند. پیش از این هم گفتیم، تحریک و التهاب پوست با پیری زودرس پوست ارتباط مستقیم دارد. همچنین، سن پوست را بیشتر از سن واقعی‌اش نشان می‌دهد. البته، بعضی از محصولات ضد پیری پوست، ممکن است سوزش ایجاد کنند. در صورت تأیید پزشک، استفاده از این محصولات مجاز است. برخی ترکیبات نیز بنا به غلظت‌شان، می‌توانند اثر مرطوب‌کنندگی و آبرسانی، یا اثر لایه‌برداری داشته باشند. ویتامین سی و اوره دو مورد از این ترکیبات هستند. پس در انتخاب محصول حاوی چنین مواد مؤثره‌ای، به نیاز خود و درصد این ماده در محصول دقت کنید.